Güney Kıbrıs ve Enerji Projeleri Üzerine Güncel Gelişmeler

Güney Kıbrıs'ta Gelişen Enerji Projeleri ve Uluslararası Tartışmalar

Güney Kıbrıs'ta ilk aşamada Girit-Güney Kıbrıs, ikinci aşamada ise Güney Kıbrıs ile İsrail arasında planlanan elektrik bağlantısı projesi olan Great Sea Interconnector (GSI) projesinin artık Avrupa Birliği’nin öncelikleri arasında olup olmadığı konusunda ciddi tartışmalar yaşanıyor. Bu tartışmalar, özellikle Yunan basınında ve uluslararası medyada, Türkiye’nin güçlü ve kararlı tepkileriyle birlikte projeyle ilgili gelişmelerin duraksamaya girdiği yönündeki haberlerin yaygınlaşmasıyla daha da yoğunlaştı.

Alithia gazetesi, Londra’da gerçekleşen enerji güvenliği konferansında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in herhangi bir açıklama yapmaması ve GSI projesinden söz etmemesi nedeniyle, bu durumun projeyle ilgili tartışmaları derinleştirdiğini vurguladı. Ayrıca gazete, Leyen’in enerji projeleriyle ilgili konuşmasında, özellikle Greece Egypt Interconnector (GREGY) gibi projelere odaklandığını ve Güney Kıbrıs’ı doğrudan etkileyecek herhangi bir açıklamada bulunmadığını belirtti.

Haberde, Leyen’in geçen perşembe günü Londra’da düzenlenen toplantıda, Avrupa’nın enerji güvenliği ve kaynak çeşitlendirmesi kapsamında, Mısır ve Yunanistan arasındaki elektrik bağlantısına özel vurgu yaptığı kaydedildi. Leyen’in, “Yunanistan ve Mısır arasındaki bağlantı gibi projeler, iki kıta için enerji güvenliğini güçlendirmektedir” şeklindeki ifadeleri, Avrupa’nın bu alandaki yeni önceliklerini ortaya koydu.

Özellikle, Türkiye’nin GSI çalışmalarına izin vermeyeceği yönündeki uyarılar ve sert tepkiler dikkate alındığında, Avrupa Birliği’nin bu projeye verdiği desteğin önemli ölçüde azaldığı ve projenin geleceğinin belirsizliğe sürüklendiği görülüyor. Ayrıca, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Yunan Dışişleri Bakanı Yorgos Yerapetridis’in son görüşmelerinden sonra, Girit-Güney Kıbrıs elektrik kablo projesine dair herhangi bir resmi açıklama yapılmadı.

Yunan hükümetinin ise, GSI projesiyle ilgili çalışmaların uygun zaman ve koşullarda yeniden başlayacağına ilişkin tutumunu sürdürdüğü ve bu konunun teknik bir mesele olduğunu vurguladığı görülüyor. Ancak, PASOK Partisi Başkanı Nikos Andrulakis’in, SKY TV’de yaptığı açıklamada, projeyle ilgili gelişmelerden endişe duyduğunu ve “bir yandan meclise konu getirdiklerinde, diğer yandan projeyi durdurmak isteyen şirket temsilcilerinin Türkiye’ye davet edildiğini” ifade etmesi, projenin geleceğiyle ilgili ciddi soru işaretlerini artırdı.

Papanastasiu’dan GSI Hakkında Açıklamalar ve Güncel Durum

Rum Enerji Bakanı Yorgos Papanastasiu, Alpha TV’ye yaptığı açıklamada, GSI projesiyle ilgili henüz detaylı bilgiye sahip olmadığını, ancak bu konuda gelişmeler oldukça kendisinin de yetkililerden bilgi alacağını belirtti. Ayrıca, projenin ilerlemesi halinde, Rum tüketicisinin toplam maliyetin %67’sini, Yunan tüketicisinin ise %33’ünü ödeyeceğine işaret etti. Bu durum, Rum tüketicisinin daha fazla maliyet üstlenecek olmasının, projenin sağlayacağı faydaları da beraberinde getireceğine işaret ediyor.

Mevcut durumda, Rum yönetiminin projeye herhangi bir finansal katkı yapmadığını ve 2025-2029 yılları arasında Rum vergi mükelleflerinden ödenmesi planlanan yıllık 25 bin euroluk ilk taksitin 2026 yılında ödeneceğini belirten Papanastasiu, ayrıca ADMİE’nin şu ana kadar Avrupa Komisyonu’ndan sağlanan ödenekleri kullandığını açıkladı. Projenin devam etmesi halinde, yüklenici şirketin, Rum hükümetinden talep edeceği ödemeleri makul ve gerekçeli belgelerle sunması gerektiğine vurgu yaptı. Eğer proje ilerlemezse, masrafların eşit oranda paylaşılacağını ve toplam maliyetin 50-50 oranında bölüneceğini sözlerine ekledi.