Kıbrıs’a Özgü Bitki Çeşitleri Tescillendi: Alaşya Üzüm ve Ada Güzeli İncir

Gelişmiş Tarımsal Genetik Kaynaklar ve Uluslararası Destekle Gerçekleştirilen Önemli Bir Adım

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, ülkemizin zengin biyolojik çeşitliliğini koruma ve gelecek nesillere aktarma misyonu doğrultusunda, Tarımsal Araştırma Enstitüsü öncülüğünde yürütülen önemli projelerle büyük bir başarıya imza attı. Bu kapsamda, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne özgü ve yerel iklim koşullarına uyum sağlayan bitki genetik kaynaklarının korunması ve tescillendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar neticesinde, “Alaşya” üzüm çeşidi ile Ada Güzeli incir çeşidi resmi olarak tescil edildi. Bu projelerin finansman ve teknik destekleri için, özellikle TC Lefkoşa Büyükelçiliği ve diğer uluslararası ortakların katkıları büyük önem taşıdı.

“Alaşya” Üzüm Çeşidinin Özellikleri ve Stratejik Önemi

Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün KKTC Asma Genetik Kaynakları Projesi kapsamında, “Kıbrıs Siyahı” olarak bilinen yerel siyah üzüm çeşitleri arasından özel olarak seçildiği belirtildi. Bu üzüm çeşidinin, olgunlaşma döneminin geç olmasıyla, özellikle Ağustos ayının ilk haftasında hasat edilmesi tercih ediliyor. Ortalama salkım ağırlığı 512 gram olan bu üzüm, 6,4 gramlık, yoğun kırmızı-menekşe renkli taneleriyle sofralık tüketim için oldukça cazip bir seçenektir. Kabuk kalınlığı orta seviyede olup, genç sürgün uçları tam olgunlaşmış ve yoğun yatık tüylere sahiptir. Yaprakların üst yüzeyi açık bakır kırmızısı tonlarda olup, orta büyüklükte ve yüksek verimlilik sunar. Alaşya üzüm çeşidi, özellikle sofralık kullanımda öne çıkmakta ve ülkemizdeki üzüm çeşitliliğinin korunması açısından büyük stratejik öneme sahiptir.

“Ada Güzeli” İncir Çeşidinin Tescil Süreci ve Özellikleri

Öte yandan, Tarım Dairesi Müdürlüğü, Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsü iş birliğiyle gerçekleştirilen “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde İncir (Ficus carica L.) Seleksiyonu ve Muhafazası” projesi kapsamında, üçüncü tescilli incir çeşidi olan “Ada Güzeli” hayata geçirildi. Bu proje, 2014 yılında başladı ve 2018 yılında tamamlandı; projede yüksek performans gösteren yerli genotipler arasından, özellikle “Geçci Bardak” tipi incir seçildi ve 2025 yılında resmi olarak “Ada Güzeli” adıyla tescillendi. Bu incir çeşidinin özellikleri arasında, 85,99 gramlık meyve ağırlığı, 0,98 şekil indeksi, 11,38 mm boyun uzunluğu ve 9,7 mm ostiolum açıklığı yer alıyor. Ayrıca, kuru madde içerik oranı %12,9 ve titre edilebilir asit seviyesi ise 0,51 olarak belirlenmiştir. Olgunlaşma dönemi Kasım ayı ortası sonrası olan “Ada Güzeli”, geç dönemde ürün veren ve taze tüketim açısından büyük potansiyele sahip bir çeşit olarak öne çıkmaktadır. Kabuk soyulabilirliği orta seviyede olup, çatlama gibi olumsuzluklar gözlenmemiştir.

Ulusal Çapta Kaydedilen Çeşitler ve Bu Başarıların Önemi

Bugüne kadar toplamda 10 farklı bitki ve tarım ürünü çeşidi resmi olarak tescil edilmiştir. Bu liste arasında Güzelyurt ve Değirmenci fiğ çeşitleri (2018), Beşparmak arpa çeşidi (2021), Reşatbey arpa çeşidi (2022), Ada Yerlisi zeytin (2024), Ada İncisi (2024), Alaşya üzüm çeşidi (2025), Ada Karası (2024), Ada Lokumu (2024) ve en yeni tescil edilen Ada Güzeli incir çeşidi (2025) bulunmaktadır. Bu çeşitlerin tescili, ülkemizde yerel genetik kaynakların korunması ve geliştirilmesi alanında önemli bir dönüm noktasıdır.

Sonuç ve Gelecek Perspektifi

Bu başarılar, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın genetik kaynakları koruma vizyonunu güçlendirmekte ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün ülkemize özgü yerel genetik kaynaklarını değerlendirme, koruma ve tescil etme konusundaki kararlılığını göstermektedir. Aynı zamanda, bu gelişmeler ülkemizin tarımsal çeşitliliğine önemli katkılar sağlamakta ve sürdürülebilir tarım politikaları doğrultusunda yerel ürünlerin uluslararası pazarda rekabet gücünü artırmaktadır.